Wat zijn - beleidsmatig gezien - de belangrijkste highlights van het volgende jaar? Hieronder staat in het kort, per programma, een samenvatting. Uitgebreidere informatie vindt u in het programmaplan.
Ruimte en water
Ruimtelijke kwaliteit
- Ruimteclaims van woningbouw, energie, defensie, waterveiligheid, klimaatadaptatie, natuurontwikkeling, bedrijvigheid en verduurzaming van de landbouw noodzaken ons goede ruimtelijke afwegingen te maken met een toenemende complexiteit. Daarbij staat het Groninger landschap centraal. In de nieuwe Provinciale Omgevingsvisie legt u de keuzes op hoofdlijnen vast. In de visie die we uw Staten daartoe voorleggen in 2026 streven we brede welvaart in 2050 na.
- Via het beleidsprogramma Ruimtelijke kwaliteit en Landschap en de uitvoeringsagenda Mooi Groningen, die naar verwachting in 2026 worden vastgesteld, werken wij samen met onze partners aan projecten en instrumenten om de ruimtelijke kwaliteit te versterken en de identiteit van onze provincie te behouden.
- We bereiden ons voor op de nieuwe taken die vanuit de nieuwe Wet versterking regie volkshuisvesting op ons afkomen. Belangrijk onderdeel daarvan is het opstellen van een provinciaal Volkshuisvesting onder de Omgevingswet, die we verankeren in onze nieuwe provinciale Omgevingsvisie.
- Nu het ontwikkelperspectief NOVEX-gebied Groningen door Rijk en regio is vastgesteld, betreft het vervolg de verdere uitwerking en implementatie van de gebiedssamenwerking, het programma en de investeringsagenda. Hierbij worden de agenda's van Nij Begin integraal meegenomen.
Water
- In samenhang met de vaststelling van de nieuwe Omgevingsvisie en Provinciale Omgevingsverordening in 2026 stellen wij een volgende versie van het Programma Water vast.
- We zijn verantwoordelijk voor een goede (ecologische) kwaliteit van alle Groningse oppervlakte- en grondwaterlichamen die op grond van de Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn aangewezen. Uiterlijk in 2027 moeten we (Rijk en regio) deze KRW-doelen halen. In 2026 en 2027 voeren we binnen de KRW-impuls extra maatregelen uit.
- De zoetwatervoorziening staat onder druk, met name door de klimaatverandering. Het wordt steeds lastiger om op elk moment overal voldoende zoetwater beschikbaar te hebben. Samen met de andere belanghebbenden werken we aan de zoetwaterbeschikbaarheid rond het IJsselmeergebied. Dit doen we vanuit de basis die is gelegd in het Nationale Deltaprogramma.
Milieu en energie
Milieu
- We geven prioriteit aan het verminderen en voorkómen van de emissie van gevaarlijke stoffen en in het bijzonder ZZS via de lucht, bodem en (grond)water en door de recycling van afval om hiermee blootstelling van mens en natuur zoveel mogelijk te beperken. We willen gezondheidseffecten door verontreiniging en hinder voor de burger voorkomen en verminderen, met name op de thema's geuroverlast van bedrijven, geluid van wegverkeer en luchtverontreiniging.
- Met de uitvoering van motie M061 Vergroten capaciteit’ milieuzaken investeren we in een robuuste uitvoering van milieutaken door de provincie en Omgevingsdienst Groningen. We vergroten expertise en kennis bij de beleidsvorming en de uitvoering en zorgen daarmee voor actuele vergunningen, snellere procedures bij de vergunningverlening en risicogericht toezicht.
Energie
- In 2026 werken we verder aan de acties uit het Uitvoeringsprogramma Energie. Zo ontzorgen we bedrijventerreinen, mkb en maatschappelijk vastgoed bij de verduurzaming, ondersteunen we gemeenten bij de warmtetransitie, werken we aan warmtenetten en verkennen we de rol van de provincie daarin (regionaal warmte-/energiebedrijf). Daarnaast verstevigen we onze regie op de energie-infrastructuur, bijvoorbeeld door samen met netbeheerders en het Rijk hoogspanningskabels waar mogelijk ondergronds te brengen.
- De keuzes op strategisch en tactisch niveau worden naar verwachting in 2026 gemaakt en vastgesteld in de Omgevingsvisie en het Programma Energie. In het Programma Energie wordt onderzocht welke onderdelen en welke mogelijke energiemixen kunnen leiden tot een betaalbaar, beschikbaar, betrouwbaar en bestendig energiesysteem voor bewoners en bedrijven.
Platteland en natuur
Natuur en landschap
- In 2026 willen wij met het integrale Gebiedsplan Toekomst Landelijk Gebied Groningen in de hand zoveel mogelijk maatregelen op het gebied van Natuur, Water, Klimaat en Landbouw realiseren om onze gestelde doelen te behalen.
- Het Programma Natuur waaraan wij samen met het Rijk en andere provincies werken, heeft als doel het herstellen en versterken van stikstofgevoelige natuur zodat er weer een robuust en veerkrachtig systeem ontstaat. In de tweede fase van het Uitvoeringsprogramma Natuur 2024-2030 wordt in Groningen gewerkt aan Natura2000-gebieden en aan leefgebieden in het Natuurnetwerk Nederland (NNN).
- Ook werken we aan de Groninger uitvoering van de landelijke Agenda Natuurinclusief . We zetten in op het versterken van de 70% niet beschermde natuur, dat wil zeggen: de natuur in onze woon- werk- en leefomgeving. We laten natuur bijdragen aan de maatschappelijke opgaven. Dit doen we door, waar mogelijk, natuur een integraal onderdeel te laten zijn van sociale, culturele en economische ontwikkelingen in de provincie. Om dit te realiseren zetten we zowel binnen als buiten het provinciehuis in op natuurinclusiviteit.
Landbouw
- Aan het Beleidsprogramma Landbouw Groningen 2025-2029 met de titel 'Naar een Perspectiefvolle Landbouw' is een uitvoeringsprogramma gekoppeld dat tot en met 2027 wordt uitgevoerd. Het beleidsprogramma bouwt voort op bestaand beleid en neemt het toekomstbeeld en de opgave van de nieuwe Omgevingsvisie en input uit andere richtinggevende kaders mee in de programmatische aanpak. Daarmee geeft het invulling aan de richting, rol en aanpak van de provincie ten aanzien van de landbouw.
Bereikbaarheid
Mobiliteit
- Mobiliteit draagt bij aan de maatschappelijke opgaven van brede welvaart door te werken aan zorgeloze mobiliteit aan de hand van zes mobiliteitsthema’s (Publieke mobiliteit, Actieve mobiliteit, Goederenvervoer en logistiek, Infrastructuur, Slimme en groene mobiliteit en Verkeersveiligheid). We doen dat met een opgave gerichte aanpak en kijken vanuit het bovenliggende doel in plaats van naar een concreet knelpunt. Een integrale benadering is hierbij het uitgangspunt. In het, bij het Programma Mobiliteit behorende, Uitvoeringsprogramma Mobiliteit is opgenomen waar wij de komende jaren aan werken. De beschikbare middelen zijn gebundeld tot een Regionaal Mobiliteitsfonds.
Economie
Economie en werkgelegenheid
- In december 2025 zullen wij het Programma Economie 2026-2029 naar verwachting vaststellen. Het programma geeft op tactisch niveau invulling aan de maatschappelijke doelen van de Economische Visie 2035 te weten; het versterken verdienvermogen van de Groninger economie, een circulaire economie waarin de waarde van producten, materialen en hulpbronnen zo lang mogelijk in stand blijft en een toekomstbestendige arbeidsmarkt en een sterk vestigingsklimaat.
Vrijetijdseconomie
- De kern van de door uw Staten vastgestelde Strategische Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030 is helder: de vrijetijdseconomie versterkt de brede welvaart. In tien jaar tijd geven we de vrijetijdseconomie een stevige impuls via drie uitvoeringsprogramma’s.
Na samen met de sector en andere partners te hebben gebouwd aan het fundament van de Groningse vrijetijdseconomie, bouwen we via het huidige Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 op een volgend niveau verder aan een ‘Groeiend Gastvrij Groningen’. De verbinding en samenwerking met andere programma’s is hierbij essentieel.
- Om de mogelijkheden voor onze inwoners, ons erfgoed, ons landschap en trots optimaal te benutten, is verdere opwaardering van de vrijetijdseconomie noodzakelijk. Zo start in 2026 de uitvoering van de Baanbreker Vrijetijdseconomie (onderdeel Nationaal Programma Groningen) en ook de uitvoering van de Economische Agenda voor Groningen en Noord-Drenthe (Nij Begun) waarvan de extra rijksmiddelen het bestaande beleid versterken en bijdragen aan een toekomstbestendige vrijetijdseconomie.
(Inter)nationale samenwerking en Europese fondsen
- Wij streven ernaar om effectieve samenwerkingen aan te gaan met internationale partners en optimaal gebruik te maken van Europese financierings- en samenwerkingsmogelijkheden en deze ook te behouden voor de regio. Daarbij hebben we speciale aandacht voor het ondersteunen van het mkb. De samenwerking met Duitsland, de regio's rond de Noordzee en een sterke stem in Brussel en Den Haag zijn belangrijk. want niet alle uitdagingen die wij in Groningen hebben, kunnen wij alleen oplossen. We zetten we in op een decentrale uitvoering van Europese programma's zodat we als regio invloed hebben op de besteding van Europese middelen.
- Lobby is een belangrijk instrument dat wij organiseren in SNN-verband, IPO-verband en in eigen huis. Provincie Fryslân heeft in de zomer van 2025 aangegeven zich terug te willen trekken uit de structurele lobby-organisatie van SNN. Daardoor heroriënteren ook wij ons op onze lobby. In 2026 moet de 'Noordelijke samenwerking nieuwe stijl' zijn beslag krijgen.
We blijven inzetten op het verder professionaliseren van het strategisch relatiemanagement omdat dit een waardevolle basis is van het voeren van een effectieve lobby.
Cultuur en maatschappij
Cultuur
- We vinden het belangrijk dat iedereen cultuur kan meemaken – jong en oud, in de stad en op het platteland. Op 19 november 2024 is het Uitvoeringsprogramma Cultuur 2025-2028 'Cultuur is de basis!' vastgesteld. Door het verstrekken van subsidie volgens de voorwaarden van de onderliggende subsidieregelingen, voeren we ons cultuurbeleid volgens doelstelling uit.
Specifiek aandachtspunt voor 2026 is de nadere uitwerking en uitvoering van een speciaal Transformatiebudget gericht op duurzame verbetering van de bedrijfsvoering bij culturele instellingen. Ook werken we aan een eenprocentsregeling. Verder zijn we bezig met het ontwikkelen van een Cultuurmonitor voor De Staat van Groningen. Nieuw is verder de uitrol van nieuw subsidie-instrumentarium (onder meer via de Kunstraad Groningen) en de uitvoering van het programma Een vitaal Gronings Cultuurveld.
Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Landschap (ERL)
- We zitten qua uitvoering in de tweede helft van de looptijd van het ERL-programma. Wij gaan in 2026 verder met het uitvoeren van de opgave ERL - in ieder geval met één jaar verlengd tot en met 2027 - en met het uitvoeren van het eveneens verlengde Erfgoedprogramma (voor het aardbevingsgebied). Uit de in 2022 uitgevoerde Tussenevaluatie ERL is gebleken dat er een grote behoefte is om de succesnummers van het Erfgoedprogramma uit te rollen over de rest van de provincie. In 2026 zullen we de verbreding zoeken dan wel verder uitwerken in de onderwerpen kennisdeling, innovatie, vakmanschap en onderwijs en in de Boerderijenaanpak. Ook gaan we verder met het ondersteunen van gemeenten in het goed kunnen uitvoeren van hun (wettelijke) taken op het gebied van Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Landschap.
Maatschappij en Versterking leefbaarheid
- In de Leefbaarheidsvisie 2024-2035 hebben we drie thema’s gedefinieerd waarbinnen onze provinciale inzet zich voornamelijk richt: 'Gezond en Vitaal', 'Sociaal' en 'Woon- en leefomgeving'. Dit zijn ook de thema’s waarbinnen de Brede Welvaart van de Groningers het meest onder druk staat. Het Programma en Uitvoeringsprogramma Leefbaarheid 2025-2027 geeft meer praktische invulling aan deze doelstellingen. Naast onze inzet op het netwerk Gezond Groningen zetten we ons in 2026 op het gebied van gezondheid en vitaal in op positieve gezondheid, voeding en zorg- en voorzieningenregeling. We geven een vervolg aan het, door meer dan vijftig organisaties ondertekende, Gronings Provinciaal Beweegakkoord 'Samen werken naar een vitale provincie' door het ondersteunen van concrete projecten en aanvragen. Daarnaast wordt de uitvoering van de Provinciale Uitvoeringsagenda Wonen 2022-2026 'Samen werken aan wonen' in 2026 afgerond. Onder andere werken we de afspraken van de regionale woondeals verder uit in regionaal afgestemde volkshuisvestingsprogramma’s die met de mogelijke komst van de Wet versterking regie volkshuisvesting voor zowel gemeenten als de provincie verplicht worden.
- Een groot deel van de provinciale woningbouwopgave landt in de Regio Groningen-Assen (RGA). In 2026 wordt een nieuwe versie van de Uitvoeringsagenda NOVEX RGA gemaakt, met daarbij een investeringsagenda. Hierin maken we (financieel) afspraken met het Rijk. Deze uitvoerings- en investeringsagenda richten zich niet alleen op woningbouw, maar ook op mobiliteit en economie.